Krzysztof Turzański - Sława Umińska-Duraj

2021-04-18

Warto być przyzwoitym

“Zawsze twierdziłem, że „warto” być przyzwoitym, a nie że „opłaca się” być przyzwoitym. To są dwie zupełnie inne rzeczy” – mówił Władysław Bartoszewski. A ponieważ bycie przyzwoitym nie zawsze się opłaca, jest spora grupa ludzi (zwłaszcza w polityce), która wybiera to co opłacalne robiąc, mówiąc i pisząc rzeczy obrzydliwe.  Tak było, jest i obserwując to co się dzieje, obawiam się, że nadal będzie. 

– Komuniści zrobili mi przysługę wsadzając do więzienia. Byłem młodym człowiekiem i gdybym pozostał na wolności też chciałbym jakoś żyć. Musiałbym się zastanawiać czy iść na mniejsze czy większe kompromisy. A po aresztowaniu miałem tylko jeden dylemat: donosić czy nie donosić na kolegów z celi. Skoro uznałem, że donosić nie będę – odtąd moje życie stało się dziecinnie proste – opowiadał Władysław Bartoszewski.

Za to wiadomo było kto donosił na profesora. Z czasem odnajdowanych akt przybywało imion i nazwisk rozszyfrowanych donosicieli. Niektóre personalia były dla Bartoszewskiego nieprzyjemnym rozczarowaniem. Zawsze powtarzał:

– Nie ujawnię nazwisk tych ludzi. Żyją ich dzieci i wnuki. Po prostu przestanę wspominać o nich publicznie – mówił. Przyznaję, że zazdroszczę profesorowi tej odporności, spokoju ducha i braku chęci odpłacenia szujom, które na niego donosiły. Z drugiej strony czy zachowanie takich nazwisk w sekrecie, nie powoduje braku konsekwencji i wstydu, który powinien być ich udziałem? Czy nie zachęca do wybierania właśnie takiej, obrzydliwej społecznie postawy? Nie jest formą akceptacji dla tych, którzy mimo swoich obrzydliwych i zakłamanych metod zasiadają poźniej w pierwszych kościelnych ławach i zasłaniają się wartościami chrześcijańskimi oraz szczytnymi ideami?

Profesor Bartoszewski mówił:

– Jestem po stronie słabych i krzywdzonych, przeciw terrorystom  – po stronie ofiar terroru, przeciw krzywdzicielom i wyznawcom metod gwałtu, jakkolwiek by je ideologicznie uzasadniali. Nie znoszę dyktatorów  i systemów autorytarnych, trzeba przyznać z wzajemnością. 

Czasami mam poczucie, że sam jestem ofiarą takiego systemu i wyjątkowych kanalii starających się zmienić moje życie w koszmar. Kiedy zaczynam się użalać nad sobą przypominam sobie Bartoszewskiego. On przeszedł prawdziwe piekło i przeżył. Przy tym wszystko czego sam doświadczam to jedynie drobne nieprzyjemności. Bartoszewski zwykł zresztą stosować takie porównania w życiu codziennym, przekomarzając się z żoną. Kiedy na coś narzekała rzucał pozornie beztrosko:

– W Oświęcimiu było gorzej…

– Musisz wszystko porównywać do Oświęcimia?

– Nie, ale przyznasz, że tu nie ma komór gazowych…